ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
Δημοσιεύεται συνήθως σε ειδικά έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και απευθύνεται σε κοινό με ειδικές γνώσεις πάνω σε κάποιον επιστημονικό τομέα. Μπορεί όμως κάποιο επιστημονικό άρθρο να είναι εκλαϊκευμένο και να δημοσιευτεί στον Τύπο.
Σκοποί ενός επιστημονικού άρθρου: να περιγράψει, να αναλύσει, να ερμηνεύσει ένα φαινόμενο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Το επιστημονικό άρθρο έχει τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου:
-Επίκληση στη λογική με επιχειρήματα και τεκμήρια για την απόδειξη των θέσεων-ισχυρισμών του πομπού
-Επίκληση στην αυθεντία
-Αναφορική λειτουργία της γλώσσας ( κυριολεκτική χρήση των λέξεων). Μεταφορική χρήση της γλώσσας μόνο όταν ο συγγραφέας θέλει να εκλαϊκεύσει τα νοήματα και να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
- Απρόσωπο, τυπικό ύφος (κυρίως γ πρόσωπο)
-Σαφήνεια και την ακρίβεια στη διατύπωση,
- Ειδικό λεξιλόγιο
-Επιδίωξη της αντικειμενικότητας
- Λογική οργάνωση των ιδεών ( συνοχή και αλληλουχία): Πρόλογος- Κύριο μέρος- επίλογος
- Ερμηνεία και αναλυτική περιγραφή του φαινομένου
- Κριτική στάση απέναντι στην προϋπάρχουσα επιστημονική γνώση
Δημοσιεύεται συνήθως σε ειδικά έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και απευθύνεται σε κοινό με ειδικές γνώσεις πάνω σε κάποιον επιστημονικό τομέα. Μπορεί όμως κάποιο επιστημονικό άρθρο να είναι εκλαϊκευμένο και να δημοσιευτεί στον Τύπο.
Σκοποί ενός επιστημονικού άρθρου: να περιγράψει, να αναλύσει, να ερμηνεύσει ένα φαινόμενο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Το επιστημονικό άρθρο έχει τα χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου:
-Επίκληση στη λογική με επιχειρήματα και τεκμήρια για την απόδειξη των θέσεων-ισχυρισμών του πομπού
-Επίκληση στην αυθεντία
-Αναφορική λειτουργία της γλώσσας ( κυριολεκτική χρήση των λέξεων). Μεταφορική χρήση της γλώσσας μόνο όταν ο συγγραφέας θέλει να εκλαϊκεύσει τα νοήματα και να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
- Απρόσωπο, τυπικό ύφος (κυρίως γ πρόσωπο)
-Σαφήνεια και την ακρίβεια στη διατύπωση,
- Ειδικό λεξιλόγιο
-Επιδίωξη της αντικειμενικότητας
- Λογική οργάνωση των ιδεών ( συνοχή και αλληλουχία): Πρόλογος- Κύριο μέρος- επίλογος
- Ερμηνεία και αναλυτική περιγραφή του φαινομένου
- Κριτική στάση απέναντι στην προϋπάρχουσα επιστημονική γνώση
ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΙΟΥΜΟΡ ( Από το wiki http://agathi.pbworks.com/ )
Κείμενο 1: Χιούμορ και πολιτική
Άρθρο της Κατερίνας Σχινά, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αναγνώστης στις 14 Νοεμβρίου 2013 και είναι ελαφρά συντομευμένο.
[1]Το χιούμορ ανέκαθεν αναπτύχθηκε στις παρυφές της πολιτικής – σαν αντανάκλαση και σαν γιατρικό της. Στην επικράτειά της, είναι φρούτο ξένο. Οι πολιτικοί, ναι, μπορούν να έχουν χιούμορ· η πολιτική όχι. Αν το διαθέτουν, καλό θα είναι να το αφήσουν, σαν σκονισμένη αποσκευή, στην είσοδο. Και να σκουπίσουν τα πόδια τους μπαίνοντας.
[2]Τείνω βέβαια να πιστέψω, πως όποιος εγκατασταθεί για τα καλά στα δώματα της πολιτικής, μάλλον λησμονεί για πάντα εκείνη την παλιά βαλίτσα που ξέμεινε στην είσοδο, αζήτητη. Στην πολιτική οφείλει να προσέρχεται κανείς με άλλη εξάρτυση. Με άλλη γλώσσα, πρώτα απ’ όλα.
[3]Ας θυμηθούμε τον Πιραντέλο[1]. Σ’ εκείνο το ωραίο βιβλίο του, την «Αισθητική του χιούμορ», γράφει ένα ολόκληρο κεφάλαιο προκειμένου να αντιπαραβάλει τα στοιχεία που συνιστούν και διακρίνουν το χιούμορ από τη ρητορεία. Το πρώτο είναι γόνος της ελεύθερης έκφρασης· η δεύτερη είναι απόληξη μιας τετριμμένης, σχηματικής, στείρας λογικής, που παγιώνεται σε μια παράταξη κωδίκων και υπακούει σε ένα σύστημα κανόνων. Το πρώτο διαμελίζει, αν δεν παραβιάζει, τους κώδικες και υπερφαλαγγίζει τους κανόνες· η δεύτερη βασίζεται στο σύνηθες, το τεχνητό, το χιλιοειπωμένο. Το χιούμορ επινοεί, η ρητορική μιμείται· το χιούμορ δημιουργεί, η ρητορική αντιγράφει· το χιούμορ αντλεί από ψυχικά εφόδια, η ρητορεία πορεύεται με βάση σκουριασμένους προκαθορισμούς.
[4]Προφανής η σύνδεση με την πολιτική, ή μήπως κάνω λάθος; Διαβάστε πόσο ωραία τα λέει ο Πιραντέλο· οι αναγωγές προκύπτουν από μόνες τους: «Η ρητορική λειτουργεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, σαν γκαρνταρόμπα. Η γκαρνταρόμπα της ευγλωττίας, όπου οι γυμνές σκέψεις σπεύδουν να περιβληθούν τα ρούχα τους. Τα ρούχα λοιπόν της γκαρνταρόμπας είναι ήδη όμορφα και έτοιμα, κομμένα και ραμμένα σύμφωνα με (δεδομένα) πρότυπα, καμωμένα από ταπεινή ή μεσαίας ή και άριστης ποιότητας στόφα, μοιρασμένα ισότιμα στα πάμπολλα ράφια, περασμένα στις κρεμάστρες και φυλαγμένα στο ιματιοφυλάκιο που ονομάζεται Ευπρέπεια. Αυτή καθιστά αρμόζουσες και ισχυρές τις σκέψεις που παρουσιάζονται ολόγυμνες».
[5]Παλιές σκέψεις, εν μέρει μόνο ισχύουσες. Η ευγλωττία των σημερινών μας πολιτικών (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) ξέχασε ακόμη και την ευπρέπεια. Το ιματιοφυλάκιο για το οποίο μιλάει ο Πιραντέλο είναι άδειο. Αλλού γυρεύουν οι μη-σκέψεις των αγορητών της Βουλής το ένδυμά τους. Στα φτηνά αστειάκια, στα λεκτικά πυροτεχνήματα, στις ομοβροντίες που σβήνουν αφήνοντας μονάχα έναν θλιβερό απόηχο. Αν το χιούμορ προϋποθέτει έναν ελεύθερο, αυθόρμητο και άμεσο ελιγμό της γλώσσας – μια γλώσσα, σα να λέμε, ζωντανή, που να ανασαίνει, κι όχι ένα πτώμα ταριχευμένο και άψυχο· μια γλώσσα που να εννοεί τις λέξεις της, κι όχι να πλάθει μ’ αυτές μια μάσκα που αποκρύπτει και παραπλανά – τα δικά τους ευτελή “ευφυολογήματα” απλώς συνθλίβουν το νόημα.
https://www.oanagnostis.gr/%CF%87%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CE%BC%CE%BF%CF%81-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/
Κείμενο 2: Το πολιτικό χιούμορ μέσα από τα μάτια καταξιωμένων Ελλήνων γελοιογράφων
Απόσπασμα από συνέντευξη που παραχώρησαν στη δημοσιογράφο, Ειρήνη Σωτηροπούλου τα μέλη της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων Μαρία Τζαμπούρα, Μιχάλης Κουντούρης και Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup), με αφορμή τη διοργάνωση του Athens Democracy Forum που πραγματοποιήθηκε στις 13-17 Σεπτεμβρίου 2017 στο Ζάππειο.
Μεταναστευτικό, οικονομική κρίση, Brexit, κλιματική αλλαγή, fake news. Ποια είναι η άποψή σας για τις τρέχουσες εξελίξεις στην ΕΕ; Θεωρείτε ότι το χιούμορ απουσιάζει από την πολιτική σήμερα;
ΜΤ: Από τις τρέχουσες εξελίξεις στην ΕΕ απουσιάζουν ή έχουν αμβλυνθεί κατά πολύ τα πολιτικά χαρακτηριστικά και οι ελευθερίες, στα οποία όλοι είχαμε συμφωνήσει, όταν αυτή η ιδέα της ΕΕ ξεκίνησε. Το χιούμορ έχει ως βάση του πάντα μια αλήθεια. Γι’ αυτό και δύσκολα αμφισβητείται. Υπό αυτή την έννοια ναι, το χιούμορ, η αλήθεια που εμπεριέχει, λείπει από την πολιτική σήμερα. Αλλά αυτό συμβαίνει ανέκαθεν. Η πολιτική μιλάει με βεβαιότητες. Το χιούμορ στηρίζεται στη συνεχή αμφισβήτηση.
Soloup: Το χιούμορ υπάρχει στους απλούς ανθρώπους. Απουσιάζει συχνότατα όμως από τους πολιτικούς και τους θεσμικούς παράγοντες. Απόδειξη η λογοκρισία (ή έστω διάθεση λογοκρισίας από κάποιους αρμοδίους) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε γελοιογραφίες Ελλήνων σκιτσογράφων που πρόκειται (ή επρόκειτο) να εκτεθούν στις Βρυξέλλες στις 26 Σεπτεμβρίου 2017.
ΜΚ: Όλα αυτά που αναφέρετε έφεραν στην επιφάνεια τις δυσανεξίες που βασανίζουν την Ε.Ε. Δυσανεξία στις δημοκρατικές λειτουργίες, δυσανεξία στην αλληλεγγύη, δυσανεξία στην κριτική, και ειδικότερα στη σάτιρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κρούσμα λογοκρισίας που παρουσιάστηκε πριν από λίγες μέρες σε μία έκθεση γελοιογραφίας Ελλήνων, Γάλλων και Ιταλών σκιτσογράφων που επρόκειτο να παρουσιαστεί στο Ευρωκοινοβούλιο, στα πλαίσια του εορτασμού των 60 χρόνων της Συνθήκης της Ρώμης. Από τον κανονισμό του Ευρωκοινοβουλίου προβλέπεται ότι το περιεχόμενο κάθε έκθεσης πρέπει να αξιολογείται εκ των προτέρων προκειμένου να ελεγχθεί ότι δεν περιλαμβάνει φιλοναζιστικό ή άλλο προσβλητικό προς τις αξίες της Ε.Ε. περιεχόμενο. Με βάση αυτόν τον κανονισμό, η κοσμήτορας Catherine Bearder απέρριψε 12 από τα 28 σκίτσα των Ελλήνων γελοιογράφων. Το ενδιαφέρον είναι ότι στα λογοκριμένα σκίτσα όχι μόνο δεν υπάρχει υποψία φιλοναζιστικού περιεχομένου αλλά, απεναντίας, δύο από αυτά στρέφονται εναντίον του ναζισμού επισημαίνοντας τον κίνδυνο αναβίωσής του στην Ευρώπη. Τα δε θέματα που θίγουν τα υπόλοιπα λογοκριμένα σκίτσα είναι η μονοπώληση της γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη, η επέλαση των αγορών, η «Ε.Ε. των πολλών ταχυτήτων», ακόμα και η καυτηρίαση του αποτελέσματος του βρετανικού δημοψηφίσματος που οδήγησε στο Brexit. Γνωρίζοντας, ότι η ελευθερία της έκφρασης συμπεριλαμβάνεται στις βασικές αξίες της Ευρώπης, αναρωτιέμαι ποιος τελικά παραβίασε τον κανονισμό. Είναι λοιπόν προφανές ότι το χιούμορ απουσιάζει από την πολιτική, ενώ η πολιτική δεν απουσιάζει από τις γελοιογραφίες.
https://www.europeanbusiness.gr/page.asp?pid=3380
Κείμενο 3: Φραντς Κάφκα. «Στη γαλαρία»
Αν μία οποιαδήποτε καχεκτική, φυματική αμαζόνα, καθισμένη πάνω σ’ ένα ταλαντευόμενο άλογο, μπροστά σ’ ένα άπληστο κοινό και σ’ ένα σκληρό αφεντικό που κουνά χωρίς διακοπή το μαστίγιό του, έκανε γύρους χωρίς σταματημό μήνες ολόκληρους πάνω στην πλατεία του τσίρκου˙ αν τρανταζόταν πάνω στο άλογο, σκόρπιζε φιλιά, έσπαζε τη μέση της κι αν το θέαμα αυτό συνεχιζόταν μέσα στα ασταμάτητα βουητά της ορχήστρας και των ανεμιστήρων κι ολοένα προχωρούσε στο ανοιχτό και σκοτεινό μέλλον με χειροκροτήματα που σβήνουν και πάλι δυναμώνουν ζωηρά – ίσως τότε να ορμούσε κάποιος νεαρός από τη γαλαρία, να δρασκελούσε τη μακριά σκάλα και φτάνοντας στην πλατεία να κραύγαζε «σταματήστε!». Κι όλα αυτά ανάμεσα σε σαλπίσματα ταιριασμένα με την ορχήστρα.
Αλλά τα πράγματα δεν γίνονται έτσι. Μία ωραία κυρία, λευκή και ρόδινη, ξεπετιέται από τα παραπετάσματα που ανοίγουν μπροστά της περήφανοι υπηρέτες. Ο διευθυντής, ζητώντας τη ματιά της γεμάτος τρυφερή αφοσίωση, την πλησιάζει με μια ζωώδη κίνηση, τη βάζει να καθίσει στο ψαρί άλογο, σαν να ’ταν η πιο αγαπημένη του εγγονή που πάει σε επικίνδυνο ταξίδι ˙ διστάζει να δώσει το χτύπημα για την εκκίνηση, μα τελικά κυριαρχώντας στον εαυτό του δίνει το χτύπημα˙ τρέχει κοντά στο άλογο με στόμα ανοιχτό˙ με βλέμμα που πετάει σπίθες παρακολουθεί τα πηδήματα της αμαζόνας˙ δε μπορεί να συλλάβει την άπιαστη τέχνη της ˙ με εγγλέζικα παραγγέλματα προσπαθεί να την προειδοποιεί ˙ τους βοηθούς που κρατούν τους κρίκους τους φωνάζει άγρια να ’ναι προσεχτικοί ˙ λίγο πριν από το saltomortale εξορκίζει με υψωμένα χέρια την ορχήστρα να σταματήσει το παίξιμο ˙ τελικά σηκώνει τη μικρή από το άλογο που τρέμει, της δίνει φιλήματα στα δυο μάγουλα και βρίσκει κάθε επιδοκιμασία του κοινού όχι ικανοποιητική ενώ αυτή, στηριγμένη πάνω του, στα άκρα των ποδιών, κυκλωμένη από σκόνη, με ανοιχτά τα μπράτσα και με το κεφάλι προς τα πίσω θέλει να μοιραστεί την ευτυχία της με όλο το τσίρκο – μια λοιπόν που τα πράγματα είναι έτσι, ο νεαρός της γαλαρίας γέρνει κι ακουμπά το πρόσωπό του πάνω στα κάγκελα και στο τέλος της παράστασης, βυθισμένος σ’ ένα φοβερό όνειρο, κλαίει χωρίς να ξέρει τον λόγο.
Φραντς Κάφκα. Ο καλλιτέχνης της πείνας και άλλα διηγήματα.
Μτφρ. Κώστας Προκοπίου. Γράμματα.
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο των 3 πρώτων παραγράφων του Κειμένου 1 χωρίς να προσθέσετε δικά σας σχόλια (70-80 λέξεις)
(Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Β
Ερώτημα 1ο
Πώς ερμηνεύετε τη σύνδεση της πολιτικής που κάνει η συντάκτρια του Κειμένου 1 με την παρομοίωση της ρητορικής με γκαρνταρόμπα;
(Μονάδες 15)
Ερώτημα 2ο
Πώς διαλέγονται μεταξύ τους τα Κείμενα 1 και 2 και ποια η διαφορά τους;
(Μονάδες 15)
Ερώτημα 3ο
1. Να ξαναγράψετε τις φράσεις που ακολουθούν αντικαθιστώντας κάθε υπογραμμισμένη λέξη με μια άλλη, σημασιολογικά ισοδύναμη:
Το πρώτο διαμελίζει, αν δεν παραβιάζει, τους κώδικες και υπερφαλαγγίζει τους κανόνες· η δεύτερη βασίζεται στο σύνηθες, το τεχνητό, το χιλιοειπωμένο. Το χιούμορ επινοεί, η ρητορική μιμείται· το χιούμορ δημιουργεί, η ρητορική αντιγράφει· το χιούμορ αντλεί από ψυχικά εφόδια, η ρητορεία πορεύεται με βάση σκουριασμένους προκαθορισμούς.
2. Σε ποιο αναγνωστικό κοινό απευθύνεται η συντάκτρια του Κειμένου 1 και ποιος είναι ο σκοπός της; Να το σχολιάσετε με βάση τα ρηματικά πρόσωπα που χρησιμοποιούνται και το ύφος του κειμένου.
(Μονάδες 5+5 =10)
ΘΕΜΑ Γ
Να σχολιάσετε εκείνο το θέμα, από όσα θέτει το Κείμενο 3, που κρίνετε πιο σημαντικό. Να τεκμηριώσετε σε 200 περίπου λέξεις τη θέση σας με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.
(Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Δ
Με αφορμή σκίτσο που σατίριζε πρόσωπο της πολιτικής ηγεσίας, γράφετε ένα άρθρο για την τοπική εφημερίδα στο οποίο εκφράζετε την άποψή σας για τα όρια του χιούμορ/σάτιρας. Αξιοποιήστε δημιουργικά στοιχεία των κειμένων αναφοράς (350 λέξεις περίπου).
Μονάδες 30
[1]Λουίτζι Πιραντέλλο (1867-1936), νομπελίστας ιταλός δραματουργός, μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος.
Κείμενο 1: Χιούμορ και πολιτική
Άρθρο της Κατερίνας Σχινά, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αναγνώστης στις 14 Νοεμβρίου 2013 και είναι ελαφρά συντομευμένο.
[1]Το χιούμορ ανέκαθεν αναπτύχθηκε στις παρυφές της πολιτικής – σαν αντανάκλαση και σαν γιατρικό της. Στην επικράτειά της, είναι φρούτο ξένο. Οι πολιτικοί, ναι, μπορούν να έχουν χιούμορ· η πολιτική όχι. Αν το διαθέτουν, καλό θα είναι να το αφήσουν, σαν σκονισμένη αποσκευή, στην είσοδο. Και να σκουπίσουν τα πόδια τους μπαίνοντας.
[2]Τείνω βέβαια να πιστέψω, πως όποιος εγκατασταθεί για τα καλά στα δώματα της πολιτικής, μάλλον λησμονεί για πάντα εκείνη την παλιά βαλίτσα που ξέμεινε στην είσοδο, αζήτητη. Στην πολιτική οφείλει να προσέρχεται κανείς με άλλη εξάρτυση. Με άλλη γλώσσα, πρώτα απ’ όλα.
[3]Ας θυμηθούμε τον Πιραντέλο[1]. Σ’ εκείνο το ωραίο βιβλίο του, την «Αισθητική του χιούμορ», γράφει ένα ολόκληρο κεφάλαιο προκειμένου να αντιπαραβάλει τα στοιχεία που συνιστούν και διακρίνουν το χιούμορ από τη ρητορεία. Το πρώτο είναι γόνος της ελεύθερης έκφρασης· η δεύτερη είναι απόληξη μιας τετριμμένης, σχηματικής, στείρας λογικής, που παγιώνεται σε μια παράταξη κωδίκων και υπακούει σε ένα σύστημα κανόνων. Το πρώτο διαμελίζει, αν δεν παραβιάζει, τους κώδικες και υπερφαλαγγίζει τους κανόνες· η δεύτερη βασίζεται στο σύνηθες, το τεχνητό, το χιλιοειπωμένο. Το χιούμορ επινοεί, η ρητορική μιμείται· το χιούμορ δημιουργεί, η ρητορική αντιγράφει· το χιούμορ αντλεί από ψυχικά εφόδια, η ρητορεία πορεύεται με βάση σκουριασμένους προκαθορισμούς.
[4]Προφανής η σύνδεση με την πολιτική, ή μήπως κάνω λάθος; Διαβάστε πόσο ωραία τα λέει ο Πιραντέλο· οι αναγωγές προκύπτουν από μόνες τους: «Η ρητορική λειτουργεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, σαν γκαρνταρόμπα. Η γκαρνταρόμπα της ευγλωττίας, όπου οι γυμνές σκέψεις σπεύδουν να περιβληθούν τα ρούχα τους. Τα ρούχα λοιπόν της γκαρνταρόμπας είναι ήδη όμορφα και έτοιμα, κομμένα και ραμμένα σύμφωνα με (δεδομένα) πρότυπα, καμωμένα από ταπεινή ή μεσαίας ή και άριστης ποιότητας στόφα, μοιρασμένα ισότιμα στα πάμπολλα ράφια, περασμένα στις κρεμάστρες και φυλαγμένα στο ιματιοφυλάκιο που ονομάζεται Ευπρέπεια. Αυτή καθιστά αρμόζουσες και ισχυρές τις σκέψεις που παρουσιάζονται ολόγυμνες».
[5]Παλιές σκέψεις, εν μέρει μόνο ισχύουσες. Η ευγλωττία των σημερινών μας πολιτικών (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) ξέχασε ακόμη και την ευπρέπεια. Το ιματιοφυλάκιο για το οποίο μιλάει ο Πιραντέλο είναι άδειο. Αλλού γυρεύουν οι μη-σκέψεις των αγορητών της Βουλής το ένδυμά τους. Στα φτηνά αστειάκια, στα λεκτικά πυροτεχνήματα, στις ομοβροντίες που σβήνουν αφήνοντας μονάχα έναν θλιβερό απόηχο. Αν το χιούμορ προϋποθέτει έναν ελεύθερο, αυθόρμητο και άμεσο ελιγμό της γλώσσας – μια γλώσσα, σα να λέμε, ζωντανή, που να ανασαίνει, κι όχι ένα πτώμα ταριχευμένο και άψυχο· μια γλώσσα που να εννοεί τις λέξεις της, κι όχι να πλάθει μ’ αυτές μια μάσκα που αποκρύπτει και παραπλανά – τα δικά τους ευτελή “ευφυολογήματα” απλώς συνθλίβουν το νόημα.
https://www.oanagnostis.gr/%CF%87%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CE%BC%CE%BF%CF%81-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/
Κείμενο 2: Το πολιτικό χιούμορ μέσα από τα μάτια καταξιωμένων Ελλήνων γελοιογράφων
Απόσπασμα από συνέντευξη που παραχώρησαν στη δημοσιογράφο, Ειρήνη Σωτηροπούλου τα μέλη της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων Μαρία Τζαμπούρα, Μιχάλης Κουντούρης και Αντώνης Νικολόπουλος (Soloup), με αφορμή τη διοργάνωση του Athens Democracy Forum που πραγματοποιήθηκε στις 13-17 Σεπτεμβρίου 2017 στο Ζάππειο.
Μεταναστευτικό, οικονομική κρίση, Brexit, κλιματική αλλαγή, fake news. Ποια είναι η άποψή σας για τις τρέχουσες εξελίξεις στην ΕΕ; Θεωρείτε ότι το χιούμορ απουσιάζει από την πολιτική σήμερα;
ΜΤ: Από τις τρέχουσες εξελίξεις στην ΕΕ απουσιάζουν ή έχουν αμβλυνθεί κατά πολύ τα πολιτικά χαρακτηριστικά και οι ελευθερίες, στα οποία όλοι είχαμε συμφωνήσει, όταν αυτή η ιδέα της ΕΕ ξεκίνησε. Το χιούμορ έχει ως βάση του πάντα μια αλήθεια. Γι’ αυτό και δύσκολα αμφισβητείται. Υπό αυτή την έννοια ναι, το χιούμορ, η αλήθεια που εμπεριέχει, λείπει από την πολιτική σήμερα. Αλλά αυτό συμβαίνει ανέκαθεν. Η πολιτική μιλάει με βεβαιότητες. Το χιούμορ στηρίζεται στη συνεχή αμφισβήτηση.
Soloup: Το χιούμορ υπάρχει στους απλούς ανθρώπους. Απουσιάζει συχνότατα όμως από τους πολιτικούς και τους θεσμικούς παράγοντες. Απόδειξη η λογοκρισία (ή έστω διάθεση λογοκρισίας από κάποιους αρμοδίους) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε γελοιογραφίες Ελλήνων σκιτσογράφων που πρόκειται (ή επρόκειτο) να εκτεθούν στις Βρυξέλλες στις 26 Σεπτεμβρίου 2017.
ΜΚ: Όλα αυτά που αναφέρετε έφεραν στην επιφάνεια τις δυσανεξίες που βασανίζουν την Ε.Ε. Δυσανεξία στις δημοκρατικές λειτουργίες, δυσανεξία στην αλληλεγγύη, δυσανεξία στην κριτική, και ειδικότερα στη σάτιρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κρούσμα λογοκρισίας που παρουσιάστηκε πριν από λίγες μέρες σε μία έκθεση γελοιογραφίας Ελλήνων, Γάλλων και Ιταλών σκιτσογράφων που επρόκειτο να παρουσιαστεί στο Ευρωκοινοβούλιο, στα πλαίσια του εορτασμού των 60 χρόνων της Συνθήκης της Ρώμης. Από τον κανονισμό του Ευρωκοινοβουλίου προβλέπεται ότι το περιεχόμενο κάθε έκθεσης πρέπει να αξιολογείται εκ των προτέρων προκειμένου να ελεγχθεί ότι δεν περιλαμβάνει φιλοναζιστικό ή άλλο προσβλητικό προς τις αξίες της Ε.Ε. περιεχόμενο. Με βάση αυτόν τον κανονισμό, η κοσμήτορας Catherine Bearder απέρριψε 12 από τα 28 σκίτσα των Ελλήνων γελοιογράφων. Το ενδιαφέρον είναι ότι στα λογοκριμένα σκίτσα όχι μόνο δεν υπάρχει υποψία φιλοναζιστικού περιεχομένου αλλά, απεναντίας, δύο από αυτά στρέφονται εναντίον του ναζισμού επισημαίνοντας τον κίνδυνο αναβίωσής του στην Ευρώπη. Τα δε θέματα που θίγουν τα υπόλοιπα λογοκριμένα σκίτσα είναι η μονοπώληση της γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη, η επέλαση των αγορών, η «Ε.Ε. των πολλών ταχυτήτων», ακόμα και η καυτηρίαση του αποτελέσματος του βρετανικού δημοψηφίσματος που οδήγησε στο Brexit. Γνωρίζοντας, ότι η ελευθερία της έκφρασης συμπεριλαμβάνεται στις βασικές αξίες της Ευρώπης, αναρωτιέμαι ποιος τελικά παραβίασε τον κανονισμό. Είναι λοιπόν προφανές ότι το χιούμορ απουσιάζει από την πολιτική, ενώ η πολιτική δεν απουσιάζει από τις γελοιογραφίες.
https://www.europeanbusiness.gr/page.asp?pid=3380
Κείμενο 3: Φραντς Κάφκα. «Στη γαλαρία»
Αν μία οποιαδήποτε καχεκτική, φυματική αμαζόνα, καθισμένη πάνω σ’ ένα ταλαντευόμενο άλογο, μπροστά σ’ ένα άπληστο κοινό και σ’ ένα σκληρό αφεντικό που κουνά χωρίς διακοπή το μαστίγιό του, έκανε γύρους χωρίς σταματημό μήνες ολόκληρους πάνω στην πλατεία του τσίρκου˙ αν τρανταζόταν πάνω στο άλογο, σκόρπιζε φιλιά, έσπαζε τη μέση της κι αν το θέαμα αυτό συνεχιζόταν μέσα στα ασταμάτητα βουητά της ορχήστρας και των ανεμιστήρων κι ολοένα προχωρούσε στο ανοιχτό και σκοτεινό μέλλον με χειροκροτήματα που σβήνουν και πάλι δυναμώνουν ζωηρά – ίσως τότε να ορμούσε κάποιος νεαρός από τη γαλαρία, να δρασκελούσε τη μακριά σκάλα και φτάνοντας στην πλατεία να κραύγαζε «σταματήστε!». Κι όλα αυτά ανάμεσα σε σαλπίσματα ταιριασμένα με την ορχήστρα.
Αλλά τα πράγματα δεν γίνονται έτσι. Μία ωραία κυρία, λευκή και ρόδινη, ξεπετιέται από τα παραπετάσματα που ανοίγουν μπροστά της περήφανοι υπηρέτες. Ο διευθυντής, ζητώντας τη ματιά της γεμάτος τρυφερή αφοσίωση, την πλησιάζει με μια ζωώδη κίνηση, τη βάζει να καθίσει στο ψαρί άλογο, σαν να ’ταν η πιο αγαπημένη του εγγονή που πάει σε επικίνδυνο ταξίδι ˙ διστάζει να δώσει το χτύπημα για την εκκίνηση, μα τελικά κυριαρχώντας στον εαυτό του δίνει το χτύπημα˙ τρέχει κοντά στο άλογο με στόμα ανοιχτό˙ με βλέμμα που πετάει σπίθες παρακολουθεί τα πηδήματα της αμαζόνας˙ δε μπορεί να συλλάβει την άπιαστη τέχνη της ˙ με εγγλέζικα παραγγέλματα προσπαθεί να την προειδοποιεί ˙ τους βοηθούς που κρατούν τους κρίκους τους φωνάζει άγρια να ’ναι προσεχτικοί ˙ λίγο πριν από το saltomortale εξορκίζει με υψωμένα χέρια την ορχήστρα να σταματήσει το παίξιμο ˙ τελικά σηκώνει τη μικρή από το άλογο που τρέμει, της δίνει φιλήματα στα δυο μάγουλα και βρίσκει κάθε επιδοκιμασία του κοινού όχι ικανοποιητική ενώ αυτή, στηριγμένη πάνω του, στα άκρα των ποδιών, κυκλωμένη από σκόνη, με ανοιχτά τα μπράτσα και με το κεφάλι προς τα πίσω θέλει να μοιραστεί την ευτυχία της με όλο το τσίρκο – μια λοιπόν που τα πράγματα είναι έτσι, ο νεαρός της γαλαρίας γέρνει κι ακουμπά το πρόσωπό του πάνω στα κάγκελα και στο τέλος της παράστασης, βυθισμένος σ’ ένα φοβερό όνειρο, κλαίει χωρίς να ξέρει τον λόγο.
Φραντς Κάφκα. Ο καλλιτέχνης της πείνας και άλλα διηγήματα.
Μτφρ. Κώστας Προκοπίου. Γράμματα.
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο των 3 πρώτων παραγράφων του Κειμένου 1 χωρίς να προσθέσετε δικά σας σχόλια (70-80 λέξεις)
(Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Β
Ερώτημα 1ο
Πώς ερμηνεύετε τη σύνδεση της πολιτικής που κάνει η συντάκτρια του Κειμένου 1 με την παρομοίωση της ρητορικής με γκαρνταρόμπα;
(Μονάδες 15)
Ερώτημα 2ο
Πώς διαλέγονται μεταξύ τους τα Κείμενα 1 και 2 και ποια η διαφορά τους;
(Μονάδες 15)
Ερώτημα 3ο
1. Να ξαναγράψετε τις φράσεις που ακολουθούν αντικαθιστώντας κάθε υπογραμμισμένη λέξη με μια άλλη, σημασιολογικά ισοδύναμη:
Το πρώτο διαμελίζει, αν δεν παραβιάζει, τους κώδικες και υπερφαλαγγίζει τους κανόνες· η δεύτερη βασίζεται στο σύνηθες, το τεχνητό, το χιλιοειπωμένο. Το χιούμορ επινοεί, η ρητορική μιμείται· το χιούμορ δημιουργεί, η ρητορική αντιγράφει· το χιούμορ αντλεί από ψυχικά εφόδια, η ρητορεία πορεύεται με βάση σκουριασμένους προκαθορισμούς.
2. Σε ποιο αναγνωστικό κοινό απευθύνεται η συντάκτρια του Κειμένου 1 και ποιος είναι ο σκοπός της; Να το σχολιάσετε με βάση τα ρηματικά πρόσωπα που χρησιμοποιούνται και το ύφος του κειμένου.
(Μονάδες 5+5 =10)
ΘΕΜΑ Γ
Να σχολιάσετε εκείνο το θέμα, από όσα θέτει το Κείμενο 3, που κρίνετε πιο σημαντικό. Να τεκμηριώσετε σε 200 περίπου λέξεις τη θέση σας με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.
(Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Δ
Με αφορμή σκίτσο που σατίριζε πρόσωπο της πολιτικής ηγεσίας, γράφετε ένα άρθρο για την τοπική εφημερίδα στο οποίο εκφράζετε την άποψή σας για τα όρια του χιούμορ/σάτιρας. Αξιοποιήστε δημιουργικά στοιχεία των κειμένων αναφοράς (350 λέξεις περίπου).
Μονάδες 30
[1]Λουίτζι Πιραντέλλο (1867-1936), νομπελίστας ιταλός δραματουργός, μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος.
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Ο ρατσισμός του διπλανού θρανίου
(https://www.efsyn.gr/ellada/dikaiomata/182191_ratsismos-toy-diplanoy-thranioy)
«Το παιδί μου θα πάει αύριο [σήμερα] κανονικά στο σχολείο, όπως το ορίζει ο νόμος και η συνείδησή μου. Θα το αντιμετωπίσουμε κι αυτό μαζί με τους ανθρώπους που καταλαβαίνουν – και δεν είναι λίγοι».Ο πατέρας στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, συντετριμμένος, κομματιασμένος –όπως και ο δωδεκάχρονος γιος του– αλλά όρθιος, μόλις μας έχει αφηγηθεί μια μακροσκελή ιστορία αντιμετώπισης του κοινωνικού τέρατος που γενικόλογα καλείται «ρατσισμός», αλλά είναι κάτι πολύ χειρότερο, είναι η ανθρώπινη κτηνωδία, ο Λεβιάθαν που καλύπτεται μέσα στις συνήθειες της αγέλης και αιτείται νομιμοποίησης όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με το διαφορετικό, που βλέπει ένα παιδί σαν καρφί που εξέχει στον τοίχο της «νοικοκυροσύνης», που αντιμετωπίζει έναν άνθρωπο σαν να είναι τουβλάκι lego.
Είναι απίστευτης αγριότητας όσα υφίσταται ένα δωδεκάχρονο παιδί στο 2ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς, ένα παιδί αλλιώτικο, αλλά ευφυές, ένα παιδί για το οποίο κάποιοι συμμαθητές του έκαναν χθες κατάληψη (!) για να το διώξουν από το σχολείο, αναρτώντας στην καγκελόπορτα του σχολείου ανακοίνωση, κατονομάζοντας τον συμμαθητή τους και επικαλούμενοι βαριές συκοφαντίες ως αιτίες για να απαγορευθεί η είσοδός του σε αυτό.
Τι ντροπή για τη διεύθυνση του σχολείου να ανέχεται τέτοια δημόσια διαπόμπευση και να χρειάζεται η παρέμβαση του περιφερειακού διευθυντή Παναγιώτη Ανανιάδη για να κατέβει η κατάπτυστη ανακοίνωση.
Απερίγραπτος διασυρμός
Μοιάζει αλήθεια αδιανόητο πώς αντέχει αυτό το παιδί που έχει δεχθεί επιπλέον έναν απερίγραπτο διασυρμό, έναν κανονικό διωγμό –ο όρος μπούλινγκ ακούγεται στην περίπτωσή του πολύ επιεικής– με… 200 ώρες αποβολών (!), με κλήση της αστυνομίας να… τον συλλάβουν, τον ανυπόταχτο, αυτόν για τον οποίο, ακούγοντας την ιστορία του χθες ο εισαγγελέας υπηρεσίας Θεσσαλονίκης, εξερράγη λέγοντας στον πατέρα «Να τους κάνετε μήνυση! Αμέσως! Για παράβαση καθήκοντος».
Κι είναι αλήθεια τραγικό και ανειλικρινές –μέσα στη χυδαιότητα των συμβάσεών μας– να μην μπορούμε να μιλήσουμε ανοιχτά, να περιγράψουμε το «πρόβλημα» αυτού του παιδιού που ξύπνησε το κτήνος μέσα στους άλλους, όχι όλους, ευτυχώς, αφού αναμένονται σήμερα παρεμβάσεις υπεράσπισης και από τον σύλλογο γονέων και εκπαιδευτικούς και προϊσταμένους, και σίγουρα απαιτείται άμεση και πολύ γενναία παρέμβαση από το υπουργείο Παιδείας στο οποίο ο πατέρας έχει κάνει ήδη αναφορά.
Είναι αδύνατο, πάντως, μέσα σε λίγες αράδες να μιλήσει κανείς για το θέμα, και την προφανή ανικανότητα διαχείρισής του από τη διεύθυνση του συγκεκριμένου σχολείου.
Κλαίγοντας ο συντετριμμένος πατέρας (γνωστός για την ευαισθησία του και από αγώνες που έδωσε και δίνει στη Θεσσαλονίκη), αυτός που αρνήθηκε να μιλήσει σε όλα τα κανάλια για το θέμα, αρνήθηκε με σθένος να μετατρέψει τον γιο του σε έκθεμα, μας μίλησε περισσότερο για τον διευθυντή και τον δάσκαλο του γιου του στο 1ο Δημοτικό Καλαμαριάς, εξυμνώντας την παιδευτική τους παρουσία, την τρυφερότητα και την ανθρωπιά τους που είχε μεταμορφώσει τον γιο του, για την ακρίβεια τον είχε ξανακάνει άνθρωπο έπειτα από μια πενταετή οδύσσεια που ξεκίνησε από ιδιωτικό εκπαιδευτήριο.
Εξω από τη νόρμα
Και πάνω που πίστεψε ότι όλα θα στρώσουν, με το παιδί να έχει παράλληλη στήριξη από ειδικούς δασκάλους του Δημοσίου, και επιπλέον από ιδιώτη ειδικό και με την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή, αίφνης το παιδί απειλείται με έξωση από το σχολείο επειδή είναι έξω από τη νόρμα, κλότσησε μια πόρτα και αποπειράθηκε να κάνει κακό… στον εαυτό του.
Ο πατέρας κλαίει πάνω από τις εκθέσεις των δασκάλων που περιγράφουν το πρόβλημα του παιδιού και δείχνουν, προτείνουν, τον κατάλληλο χειρισμό, εκθέσεις καθηγητών πανεπιστημίου, χαρτιά ειδικών, κι άλλα χαρτιά, που μιλάνε για ένα παιδί εξωστρεφές και ιδιοφυές, που θέλει ειδική αντιμετώπιση επειδή η φύση τού έπαιξε άσχημο παιχνίδι, παιχνίδι που διέπεται από τους ανελαστικούς κανόνες που επιβάλλει η φυσιολογία.
Τα χαρτιά όμως είναι άψυχα υλικά. Εδώ και παντού το παιδί, όλα τα παιδιά του κόσμου χρειάζονται πρωτίστως αγάπη. Οι ενήλικες, γονείς και καθηγητές, χρειάζεται να κοιταχτούν στον καθρέφτη. Και είναι παλικαριά, ενίοτε, να τον φτύνουν!
Ο ρατσισμός στα σχολεία
( Ελένη Καρατζά, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=393359)
Ο ρατσισμός είναι ένα φαινόμενο που το συναντάμε όχι μόνο στους ενήλικες, αλλά και στα παιδιά και στους εφήβους. Στα σχολεία εκδηλώνεται με τη μορφή διακρίσεων που αφορούν στην εξωτερική εμφάνιση στο επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, στο βάρος του σώματος, στην κοινωνική θέση, στην καταγωγή, στην εθνικότητα, στις σεξουαλικές προτιμήσεις και σε οποιαδήποτε έκφραση της διαφορετικότητας.
Ο ρατσισμός, δεν είναι μόνο φυλετικός, έχει λάβει πολλές εκφάνσεις και εκδηλώνεται με πολλές μορφές μέσα στις σχολικές αίθουσες, οι οποίες όμως, είτε το θέλουμε είτε όχι, αποτελούν και καθρέπτη της κοινωνίας μας. Εξάλλου, αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες της βίας στο σχολείο, καθώς οι διακρίσεις είναι εμφανείς με βάση την εξωτερική εμφάνιση, το επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, τα κιλά, την κοινωνική θέση, την σεξουαλική προτίμηση και οτιδήποτε άπτεται της διαφορετικότητας. Αναζητώντας συχνά τις αιτίες του φαινόμενου, δε βλέπουμε αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας: ζούμε σε μία ανταγωνιστική κοινωνία και όλο αυτό το ατομικιστικό πνεύμα μεταφέρεται αυτούσιο στο σχολείο. Παράλληλα οι γενικεύσεις, οι αφορισμοί, οι προκαταλήψεις που κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία διαμορφώνουν τις αντίστοιχες ομαδοποιήσεις και αψιμαχίες στο σχολικό περιβάλλον.
Έτσι, τα απότοκα είναι εμφανή: επιθετικότητα, στερεότυπα και παρατσούκλια, αδιαφορία για την αξία του ανθρώπινου όντος, στείρος ανταγωνισμός, έλλειψη πλουραλισμού και ανεκτικότητας. Κάθε φορά λοιπόν που ως γονιός κάποιος θα εκφράσει μία άποψη πρέπει να σκεφτεί πόσο αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία και νοοτροπία του παιδιού του.
Τέλος, σαφείς κανόνες καταπολέμησης του φαινομένου, χρειάζεται να τεθούν από το υπουργείο και να γίνει επιτέλους ο κατάλληλος σχεδιασμός ώστε εργασίες που να στηρίζονται στην αλληλοκατανόηση κυρίως όμως στο σεβασμό και στη συνεργασία να βρουν πρόσφορο έδαφος.
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά περιστατικά βίας και παραβατικότητας σε Γυμνάσια, Λύκεια αλλά πλέον και σε Δημοτικά σχολεία. Οι οικονομικές ανισότητες, οι καινούριες μορφές ψυχαγωγίας, ο ρατσισμός, η έλλειψη του χρόνου των γονέων και τα λάθος πρότυπα είναι κάποιες από τις αιτίες που ευνοούν παραβατικές συμπεριφορές. Η άσκηση βίας έχει σαν αποτέλεσμα την αντίδραση και την εκδικητική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα η βία να προκαλεί τη βία, και όταν μιλάμε για βία δεν εννοούμε μόνο τη σωματική, αλλά και τη ψυχολογική και λεκτική βία, μορφές που κάποιες φορές είναι πιο επιβλαβείς για το παιδί από τη σωματική, επηρεάζουν τη ψυχοσύνθεσή του και σημάδια δεν επουλώνονται εύκολα. Γονείς και εκπαιδευτικοί γίνονται έρμαια των καταστάσεων, μη γνωρίζοντας το πώς θα το αντιμετωπίσουν χωρίς να προκαλέσουν περαιτέρω προβλήματα, όπως το στιγματισμό του παιδιού και την άδικη επίρριψη ευθυνών, με αποτέλεσμα ξεσπάσματα θυμού μεταξύ παιδιών και οικογενειών. Πολλοί εκπαιδευτικοί έρχονται αντιμέτωποι με έντονες αντιπαραθέσεις και επιθέσεις από τους ίδιους τους γονείς, ιδίως σε σχολεία που υπάρχει μία ποικιλομορφία στο σύνολο των παιδιών. Οι γονείς όπως και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία για να μπορεί ο ένας να βοηθήσει στον άλλον με κοινό στόχο την βελτίωση της συμπεριφορά των παιδιών αυτών.
Σε όλα τα σχολεία βρίσκονται παιδιά με διαφορετικότητες, που προσδιορίζονται από τη γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, από τις αξίες, τις ιδέες, την αναπηρία, τις μαθησιακές δυσκολίες και άλλα. Η διαφορετικότητα αποτελεί απαραίτητο στοιχείο σε ένα κοινωνικό σύνολο, για να δώσει χρώμα, νόημα και σκοπό στη ζωή μας και την ύπαρξή μας.
Όλοι μας ανεξαρτήτως ηλικίας υπήρξαμε μάρτυρες ή θύματα κοινωνικού ή φυλετικού ρατσισμού που εκδηλώνεται στα προαύλια, κυρίως των σχολείων με σωματική βία, απειλές, ύβρεις και λεκτική βία. Συμβαίνει όμως και μέσα στις σχολικές τάξεις, που εστιάζεται κυρίως στην επίδοση των μαθητών. Η κακή επίδοση ή μια λαθεμένη απάντηση σε ένα ερώτημα προκαλεί το χλευασμό, δυσμενή σχόλια, την αρνητική κριτική και την απόρριψη της διαφορετικότητας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους επιμελείς μαθητές που είναι πάντα συνεπείς στις υποχρεώσεις και έχουν πολύ καλή επίδοση. Το ένα ή δύο παιδιά που διακρίνονται στην τάξη, τα αποκαλούν «φυτά» και τα σχολιάζουν δυσμενώς. Ρατσιστική αντιμετώπιση μπορεί να προκαλέσει η πολιτισμική κουλτούρα που έχουν τα παιδιά τα προερχόμενα από άλλες χώρες.
Η χειρότερη όμως μορφή ρατσισμού στα σχολεία ήταν η προσπάθεια ορισμένων συλλόγων γονέων και κηδεμόνων να μη φοιτήσουν τα προσφυγόπουλα στα ελληνικά σχολεία. Αγνοούν τα άτομα αυτά πως η πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση αποτελεί κατοχυρωμένο δικαίωμα όλων των παιδιών, χωρίς διακρίσεις, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής, το χρώμα του δέρματος και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ταυτόχρονα όμως είναι και υποχρέωση της Πολιτείας να δώσει, όπως και έδωσε λύση στο ευαίσθητο αυτό πρόβλημα. Γνωστό είναι το παράδειγμα της εκπαιδευτικού του Περάματος Ελένης Καραγιάννη που έδωσε στο πανελλήνιο μαθήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Αποδόμησε, με τη στάση της, τις φωνές αγριότητας, ξενοφοβίας και ρατσισμού που καλλιεργείται με επίκεντρο τα προσφυγόπουλα και την παρακολούθηση μαθημάτων, σε απογευματινές βάρδιες στα ελληνικά σχολεία.
Ο ρατσισμός, με οποιανδήποτε μορφή, όταν εκδηλώνεται, πλήττει όλους, ανεξαρτήτως, θύτες, θύματα και κοινωνικό σύνολο. Δημιουργεί αίσθημα κατωτερότητας, κυρίως, στα θύματα και αναταραχή στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και κινητικά προβλήματα αποτελούν στόχο του σχολικού ρατσισμού, που τις περισσότερες φορές οδηγεί στη σχολική βία (Bulling). Χαρακτηριστικό παράδειγμα σχολικού ρατσισμού αποτελεί η περίπτωση του φοιτητή της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων. Έχασε τη ζωή ο φοιτητής, οι υπαίτιοι λογοδοτούν στη Δικαιοσύνη και το εκπαιδευτικό ίδρυμα είναι εκτεθειμένο στην κοινή γνώμη.
Το γεγονός αυτό, αλλά και πολλά άλλα της καθημερινής σχολικής ζωής επιβάλουν αναζήτηση και ανεύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση στου σοβαρού αυτού προβλήματος του ρατσισμού στα σχολεία. Τον πρώτο λόγο τον έχουν οι εκπαιδευτικοί, που ζουν μαζί με τα παιδιά και γνωρίζουν καλά την ψυχολογία τους. Έχοντας ως βασικό εφόδιο την αγάπη, το σεβασμό και το ενδιαφέρον τους προς τα παιδιά μπορούν να προλάβουν ή να θεραπεύσουν πολλές δυσάρεστες καταστάσεις. Να μην είναι μέλημά τους μόνο η μετάδοση γνώσεων, αλλά και η εμβάθυνση στην πολύπλευρη εκπαίδευση των μαθητών που θα βασίζεται στις ανθρωπιστικές αρχές. Κύρια επιδίωξή τους να είναι η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης, και του σεβασμού στο συνάνθρωπό τους και στην προκειμένη περίπτωση στο συμμαθητή τους. Επιπλέον να καταστήσουν σαφές πως ο κάθε μαθητής έχει τη δική του αξία και μοναδικότητα. Να καλλιεργήσουν ένα τέτοιο κλίμα, ώστε τα παιδιά να νιώθουν άνετα, ασφαλή και προστατευμένα.
Τέλος οι γονείς μπορούν να προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στο θέμα αυτό. Όταν έχουν, έστω και ενδείξεις, για ρατσιστική συμπεριφορά που πραγματοποιείται από τα παιδιά τους ή σε βάρος των παιδιών τους, να επικοινωνούν με το σχολείο και από κοινού να προλαβαίνουν το κακό. Να αναπτύσσουν ζεστή και φιλική σχέση με τα παιδιά τους, να καλλιεργούν το πνεύμα της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού, ώστε αυτά να συζητούν μαζί τους τα απλά και σοβαρά θέματα που τα απασχολούν. Να αποφεύγουν τη χρήση βίας προς τα παιδιά, γιατί, ως γνωστό, η βία γεννά βία.
Ο ρατσισμός του διπλανού θρανίου
(https://www.efsyn.gr/ellada/dikaiomata/182191_ratsismos-toy-diplanoy-thranioy)
«Το παιδί μου θα πάει αύριο [σήμερα] κανονικά στο σχολείο, όπως το ορίζει ο νόμος και η συνείδησή μου. Θα το αντιμετωπίσουμε κι αυτό μαζί με τους ανθρώπους που καταλαβαίνουν – και δεν είναι λίγοι».Ο πατέρας στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, συντετριμμένος, κομματιασμένος –όπως και ο δωδεκάχρονος γιος του– αλλά όρθιος, μόλις μας έχει αφηγηθεί μια μακροσκελή ιστορία αντιμετώπισης του κοινωνικού τέρατος που γενικόλογα καλείται «ρατσισμός», αλλά είναι κάτι πολύ χειρότερο, είναι η ανθρώπινη κτηνωδία, ο Λεβιάθαν που καλύπτεται μέσα στις συνήθειες της αγέλης και αιτείται νομιμοποίησης όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με το διαφορετικό, που βλέπει ένα παιδί σαν καρφί που εξέχει στον τοίχο της «νοικοκυροσύνης», που αντιμετωπίζει έναν άνθρωπο σαν να είναι τουβλάκι lego.
Είναι απίστευτης αγριότητας όσα υφίσταται ένα δωδεκάχρονο παιδί στο 2ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς, ένα παιδί αλλιώτικο, αλλά ευφυές, ένα παιδί για το οποίο κάποιοι συμμαθητές του έκαναν χθες κατάληψη (!) για να το διώξουν από το σχολείο, αναρτώντας στην καγκελόπορτα του σχολείου ανακοίνωση, κατονομάζοντας τον συμμαθητή τους και επικαλούμενοι βαριές συκοφαντίες ως αιτίες για να απαγορευθεί η είσοδός του σε αυτό.
Τι ντροπή για τη διεύθυνση του σχολείου να ανέχεται τέτοια δημόσια διαπόμπευση και να χρειάζεται η παρέμβαση του περιφερειακού διευθυντή Παναγιώτη Ανανιάδη για να κατέβει η κατάπτυστη ανακοίνωση.
Απερίγραπτος διασυρμός
Μοιάζει αλήθεια αδιανόητο πώς αντέχει αυτό το παιδί που έχει δεχθεί επιπλέον έναν απερίγραπτο διασυρμό, έναν κανονικό διωγμό –ο όρος μπούλινγκ ακούγεται στην περίπτωσή του πολύ επιεικής– με… 200 ώρες αποβολών (!), με κλήση της αστυνομίας να… τον συλλάβουν, τον ανυπόταχτο, αυτόν για τον οποίο, ακούγοντας την ιστορία του χθες ο εισαγγελέας υπηρεσίας Θεσσαλονίκης, εξερράγη λέγοντας στον πατέρα «Να τους κάνετε μήνυση! Αμέσως! Για παράβαση καθήκοντος».
Κι είναι αλήθεια τραγικό και ανειλικρινές –μέσα στη χυδαιότητα των συμβάσεών μας– να μην μπορούμε να μιλήσουμε ανοιχτά, να περιγράψουμε το «πρόβλημα» αυτού του παιδιού που ξύπνησε το κτήνος μέσα στους άλλους, όχι όλους, ευτυχώς, αφού αναμένονται σήμερα παρεμβάσεις υπεράσπισης και από τον σύλλογο γονέων και εκπαιδευτικούς και προϊσταμένους, και σίγουρα απαιτείται άμεση και πολύ γενναία παρέμβαση από το υπουργείο Παιδείας στο οποίο ο πατέρας έχει κάνει ήδη αναφορά.
Είναι αδύνατο, πάντως, μέσα σε λίγες αράδες να μιλήσει κανείς για το θέμα, και την προφανή ανικανότητα διαχείρισής του από τη διεύθυνση του συγκεκριμένου σχολείου.
Κλαίγοντας ο συντετριμμένος πατέρας (γνωστός για την ευαισθησία του και από αγώνες που έδωσε και δίνει στη Θεσσαλονίκη), αυτός που αρνήθηκε να μιλήσει σε όλα τα κανάλια για το θέμα, αρνήθηκε με σθένος να μετατρέψει τον γιο του σε έκθεμα, μας μίλησε περισσότερο για τον διευθυντή και τον δάσκαλο του γιου του στο 1ο Δημοτικό Καλαμαριάς, εξυμνώντας την παιδευτική τους παρουσία, την τρυφερότητα και την ανθρωπιά τους που είχε μεταμορφώσει τον γιο του, για την ακρίβεια τον είχε ξανακάνει άνθρωπο έπειτα από μια πενταετή οδύσσεια που ξεκίνησε από ιδιωτικό εκπαιδευτήριο.
Εξω από τη νόρμα
Και πάνω που πίστεψε ότι όλα θα στρώσουν, με το παιδί να έχει παράλληλη στήριξη από ειδικούς δασκάλους του Δημοσίου, και επιπλέον από ιδιώτη ειδικό και με την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή, αίφνης το παιδί απειλείται με έξωση από το σχολείο επειδή είναι έξω από τη νόρμα, κλότσησε μια πόρτα και αποπειράθηκε να κάνει κακό… στον εαυτό του.
Ο πατέρας κλαίει πάνω από τις εκθέσεις των δασκάλων που περιγράφουν το πρόβλημα του παιδιού και δείχνουν, προτείνουν, τον κατάλληλο χειρισμό, εκθέσεις καθηγητών πανεπιστημίου, χαρτιά ειδικών, κι άλλα χαρτιά, που μιλάνε για ένα παιδί εξωστρεφές και ιδιοφυές, που θέλει ειδική αντιμετώπιση επειδή η φύση τού έπαιξε άσχημο παιχνίδι, παιχνίδι που διέπεται από τους ανελαστικούς κανόνες που επιβάλλει η φυσιολογία.
Τα χαρτιά όμως είναι άψυχα υλικά. Εδώ και παντού το παιδί, όλα τα παιδιά του κόσμου χρειάζονται πρωτίστως αγάπη. Οι ενήλικες, γονείς και καθηγητές, χρειάζεται να κοιταχτούν στον καθρέφτη. Και είναι παλικαριά, ενίοτε, να τον φτύνουν!
Ο ρατσισμός στα σχολεία
( Ελένη Καρατζά, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=393359)
Ο ρατσισμός είναι ένα φαινόμενο που το συναντάμε όχι μόνο στους ενήλικες, αλλά και στα παιδιά και στους εφήβους. Στα σχολεία εκδηλώνεται με τη μορφή διακρίσεων που αφορούν στην εξωτερική εμφάνιση στο επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, στο βάρος του σώματος, στην κοινωνική θέση, στην καταγωγή, στην εθνικότητα, στις σεξουαλικές προτιμήσεις και σε οποιαδήποτε έκφραση της διαφορετικότητας.
Ο ρατσισμός, δεν είναι μόνο φυλετικός, έχει λάβει πολλές εκφάνσεις και εκδηλώνεται με πολλές μορφές μέσα στις σχολικές αίθουσες, οι οποίες όμως, είτε το θέλουμε είτε όχι, αποτελούν και καθρέπτη της κοινωνίας μας. Εξάλλου, αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες της βίας στο σχολείο, καθώς οι διακρίσεις είναι εμφανείς με βάση την εξωτερική εμφάνιση, το επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, τα κιλά, την κοινωνική θέση, την σεξουαλική προτίμηση και οτιδήποτε άπτεται της διαφορετικότητας. Αναζητώντας συχνά τις αιτίες του φαινόμενου, δε βλέπουμε αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας: ζούμε σε μία ανταγωνιστική κοινωνία και όλο αυτό το ατομικιστικό πνεύμα μεταφέρεται αυτούσιο στο σχολείο. Παράλληλα οι γενικεύσεις, οι αφορισμοί, οι προκαταλήψεις που κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία διαμορφώνουν τις αντίστοιχες ομαδοποιήσεις και αψιμαχίες στο σχολικό περιβάλλον.
Έτσι, τα απότοκα είναι εμφανή: επιθετικότητα, στερεότυπα και παρατσούκλια, αδιαφορία για την αξία του ανθρώπινου όντος, στείρος ανταγωνισμός, έλλειψη πλουραλισμού και ανεκτικότητας. Κάθε φορά λοιπόν που ως γονιός κάποιος θα εκφράσει μία άποψη πρέπει να σκεφτεί πόσο αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία και νοοτροπία του παιδιού του.
Τέλος, σαφείς κανόνες καταπολέμησης του φαινομένου, χρειάζεται να τεθούν από το υπουργείο και να γίνει επιτέλους ο κατάλληλος σχεδιασμός ώστε εργασίες που να στηρίζονται στην αλληλοκατανόηση κυρίως όμως στο σεβασμό και στη συνεργασία να βρουν πρόσφορο έδαφος.
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά περιστατικά βίας και παραβατικότητας σε Γυμνάσια, Λύκεια αλλά πλέον και σε Δημοτικά σχολεία. Οι οικονομικές ανισότητες, οι καινούριες μορφές ψυχαγωγίας, ο ρατσισμός, η έλλειψη του χρόνου των γονέων και τα λάθος πρότυπα είναι κάποιες από τις αιτίες που ευνοούν παραβατικές συμπεριφορές. Η άσκηση βίας έχει σαν αποτέλεσμα την αντίδραση και την εκδικητική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα η βία να προκαλεί τη βία, και όταν μιλάμε για βία δεν εννοούμε μόνο τη σωματική, αλλά και τη ψυχολογική και λεκτική βία, μορφές που κάποιες φορές είναι πιο επιβλαβείς για το παιδί από τη σωματική, επηρεάζουν τη ψυχοσύνθεσή του και σημάδια δεν επουλώνονται εύκολα. Γονείς και εκπαιδευτικοί γίνονται έρμαια των καταστάσεων, μη γνωρίζοντας το πώς θα το αντιμετωπίσουν χωρίς να προκαλέσουν περαιτέρω προβλήματα, όπως το στιγματισμό του παιδιού και την άδικη επίρριψη ευθυνών, με αποτέλεσμα ξεσπάσματα θυμού μεταξύ παιδιών και οικογενειών. Πολλοί εκπαιδευτικοί έρχονται αντιμέτωποι με έντονες αντιπαραθέσεις και επιθέσεις από τους ίδιους τους γονείς, ιδίως σε σχολεία που υπάρχει μία ποικιλομορφία στο σύνολο των παιδιών. Οι γονείς όπως και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία για να μπορεί ο ένας να βοηθήσει στον άλλον με κοινό στόχο την βελτίωση της συμπεριφορά των παιδιών αυτών.
Σε όλα τα σχολεία βρίσκονται παιδιά με διαφορετικότητες, που προσδιορίζονται από τη γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, από τις αξίες, τις ιδέες, την αναπηρία, τις μαθησιακές δυσκολίες και άλλα. Η διαφορετικότητα αποτελεί απαραίτητο στοιχείο σε ένα κοινωνικό σύνολο, για να δώσει χρώμα, νόημα και σκοπό στη ζωή μας και την ύπαρξή μας.
Όλοι μας ανεξαρτήτως ηλικίας υπήρξαμε μάρτυρες ή θύματα κοινωνικού ή φυλετικού ρατσισμού που εκδηλώνεται στα προαύλια, κυρίως των σχολείων με σωματική βία, απειλές, ύβρεις και λεκτική βία. Συμβαίνει όμως και μέσα στις σχολικές τάξεις, που εστιάζεται κυρίως στην επίδοση των μαθητών. Η κακή επίδοση ή μια λαθεμένη απάντηση σε ένα ερώτημα προκαλεί το χλευασμό, δυσμενή σχόλια, την αρνητική κριτική και την απόρριψη της διαφορετικότητας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους επιμελείς μαθητές που είναι πάντα συνεπείς στις υποχρεώσεις και έχουν πολύ καλή επίδοση. Το ένα ή δύο παιδιά που διακρίνονται στην τάξη, τα αποκαλούν «φυτά» και τα σχολιάζουν δυσμενώς. Ρατσιστική αντιμετώπιση μπορεί να προκαλέσει η πολιτισμική κουλτούρα που έχουν τα παιδιά τα προερχόμενα από άλλες χώρες.
Η χειρότερη όμως μορφή ρατσισμού στα σχολεία ήταν η προσπάθεια ορισμένων συλλόγων γονέων και κηδεμόνων να μη φοιτήσουν τα προσφυγόπουλα στα ελληνικά σχολεία. Αγνοούν τα άτομα αυτά πως η πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση αποτελεί κατοχυρωμένο δικαίωμα όλων των παιδιών, χωρίς διακρίσεις, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής, το χρώμα του δέρματος και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ταυτόχρονα όμως είναι και υποχρέωση της Πολιτείας να δώσει, όπως και έδωσε λύση στο ευαίσθητο αυτό πρόβλημα. Γνωστό είναι το παράδειγμα της εκπαιδευτικού του Περάματος Ελένης Καραγιάννη που έδωσε στο πανελλήνιο μαθήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. Αποδόμησε, με τη στάση της, τις φωνές αγριότητας, ξενοφοβίας και ρατσισμού που καλλιεργείται με επίκεντρο τα προσφυγόπουλα και την παρακολούθηση μαθημάτων, σε απογευματινές βάρδιες στα ελληνικά σχολεία.
Ο ρατσισμός, με οποιανδήποτε μορφή, όταν εκδηλώνεται, πλήττει όλους, ανεξαρτήτως, θύτες, θύματα και κοινωνικό σύνολο. Δημιουργεί αίσθημα κατωτερότητας, κυρίως, στα θύματα και αναταραχή στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και κινητικά προβλήματα αποτελούν στόχο του σχολικού ρατσισμού, που τις περισσότερες φορές οδηγεί στη σχολική βία (Bulling). Χαρακτηριστικό παράδειγμα σχολικού ρατσισμού αποτελεί η περίπτωση του φοιτητή της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων. Έχασε τη ζωή ο φοιτητής, οι υπαίτιοι λογοδοτούν στη Δικαιοσύνη και το εκπαιδευτικό ίδρυμα είναι εκτεθειμένο στην κοινή γνώμη.
Το γεγονός αυτό, αλλά και πολλά άλλα της καθημερινής σχολικής ζωής επιβάλουν αναζήτηση και ανεύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση στου σοβαρού αυτού προβλήματος του ρατσισμού στα σχολεία. Τον πρώτο λόγο τον έχουν οι εκπαιδευτικοί, που ζουν μαζί με τα παιδιά και γνωρίζουν καλά την ψυχολογία τους. Έχοντας ως βασικό εφόδιο την αγάπη, το σεβασμό και το ενδιαφέρον τους προς τα παιδιά μπορούν να προλάβουν ή να θεραπεύσουν πολλές δυσάρεστες καταστάσεις. Να μην είναι μέλημά τους μόνο η μετάδοση γνώσεων, αλλά και η εμβάθυνση στην πολύπλευρη εκπαίδευση των μαθητών που θα βασίζεται στις ανθρωπιστικές αρχές. Κύρια επιδίωξή τους να είναι η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης, και του σεβασμού στο συνάνθρωπό τους και στην προκειμένη περίπτωση στο συμμαθητή τους. Επιπλέον να καταστήσουν σαφές πως ο κάθε μαθητής έχει τη δική του αξία και μοναδικότητα. Να καλλιεργήσουν ένα τέτοιο κλίμα, ώστε τα παιδιά να νιώθουν άνετα, ασφαλή και προστατευμένα.
Τέλος οι γονείς μπορούν να προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στο θέμα αυτό. Όταν έχουν, έστω και ενδείξεις, για ρατσιστική συμπεριφορά που πραγματοποιείται από τα παιδιά τους ή σε βάρος των παιδιών τους, να επικοινωνούν με το σχολείο και από κοινού να προλαβαίνουν το κακό. Να αναπτύσσουν ζεστή και φιλική σχέση με τα παιδιά τους, να καλλιεργούν το πνεύμα της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού, ώστε αυτά να συζητούν μαζί τους τα απλά και σοβαρά θέματα που τα απασχολούν. Να αποφεύγουν τη χρήση βίας προς τα παιδιά, γιατί, ως γνωστό, η βία γεννά βία.
- Σε ποιο πρόβλημα αναφέρονται τα παραπάνω κείμενα;
- Ποιος είναι ο στόχος του αρθρογράφου του 1ου κειμένου; Ποιος είναι ο στόχος του αρθρογράφου στο 2ο κείμενο; ( Οι στόχοι: να πείσει, να συγκινήσει, να προβληματίσει, να ενημερώσει, να αφυπνίσει; ) Πώς προσπαθεί να πετύχει το στόχο του ο καθένας;
- Να γράψεις σε 60 λέξεις τους τρόπους με τους οποίους ο συγγραφέας του 2ου κειμένου προτείνει να λυθεί το πρόβλημα;
- Ποιοι μαθητές σύμφωνα και με τα δύο κείμενα είναι πιθανά θύματα ρατσισμού στο σχολείο;
- Σε ένα άρθρο -απάντηση στο 1ο κείμενο να καταγράψετε τα σημαντικότερα αίτια του σχολικού ρατσισμού και τις συνέπειες που έχει για το θύμα και γενικότερα τη σχολική κοινότητα.( Πληροφορίες από τα δύο κείμενα)
|
Click to set custom HTML
|
|
[slideshare id=192278609&doc=tritiilikia-191111084125&type=d]
https://docs.google.com/document/d/1R6g2N0Qstp-ipYxbdKzAFqgFXcsPB7-c85zV1AuKaWA/edit?usp=sharing www.slideshare.net/epimorfomenipap/t-192278609 | ||
|
Εθνική ταυτότητα- Κείμενα και εργασίες
|
Click to set custom HTML
|
